439 – Is Frankrijk op weg naar een parlementaire democratie zoals in Nederland?
President Emmanuel Macron zet de Franse republiek op zijn kop. De nederlaag van zijn partij bij de Europese verkiezingen bracht hem ertoe een bijna revolutionaire stap te zetten. En vervolgens trekt hij daar de consequenties uit. Hij daagt de Franse politici uit als nooit te voren sinds het begin van de Vijfde Republiek en het aantreden van Charles de Gaulle als president in 1958. *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact. Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier *** Macron schreef vervroegde verkiezingen uit en vroeg de Fransen om 'opheldering': “Hoe en door wie wilt u dat ons land geregeerd wordt?” Daarmee zette hij het politieke systeem en de politieke cultuur op zijn kop. Niet de president beslist en stuurt piramidaal, maar de kiezer moet de richting wijzen. De politieke groeperingen reageerden heel ouderwets – ten diepste gaullistisch. Zij vroegen de kiezer hen een absolute meerderheid te geven, zoals gebruikelijk in het politieke bestel van de nog altijd bestaande Vijfde Republiek. De Fransen lijken wèl aan vernieuwing toe. Zij luisterden naar iemand anders; de voetballer uit het nationale elftal Kylian Mbappé. De voetbalster adviseerde de burgers 'verantwoordelijk' te handelen en 'de extremen' te marginaliseren. Alsof hij ‘het vaasje van Mark Rutte’ in de etalage zette. De uitslag van de verkiezingen van 7 juli verblufte de waarnemers dan ook. Geen duidelijke, klassieke absolute meerderheid voor enige stroming. Geen dominante rol voor de partij van de president. Geen triomf voor het radicaal-rechts van Marine le Pen, geen krachtige tegenbeweging door extreemlinks van oud-trotskist Jean-Luc Mélenchon. Maar wat dan wel? Jaap en PG duiken diep in de uitslagen, dwars door het Franse stad en platteland. Alleen zo ontdek je de patronen die de basis vormden van deze verrassende uitslag. Wat gebeurde in Yvelines? Wat in de Gironde en de stedelijke centra rond Parijs? En terwijl het stof neerdaalde, zette Macron op 10 juli zijn volgende revolutionaire stap. Hij schreef een brief aan de kiezers en legde uitvoerig uit waarom hij die 'opheldering' nodig vond, met alle risico’s van dien. Hij maande de politici nu in diepgaand beraad en overleg een stabiele regeringsmeerderheid te vinden, waarvoor hij als staatshoofd dan een premier zou aanwijzen. Frankrijk was opnieuw verbluft. Moest men nu `à la Belge' (en zoals bij ons!) een kabinetsformatie proberen - polderen, coalities maken en compromissen zoeken? Dat was 'du jamais vu!' in een politieke cultuur van ideologische confrontatie en tweedeling. Voor Frankrijk liggen nu twee wegen open. Men kan terugkeren naar de Vierde Republiek, de naoorlogse 12 jaar voordat ze De Gaulle smeekten de macht naar zich toe te trekken. De labiliteit van toen met kortademige kabinetten is geen attractief perspectief. Men kan ook kiezen voor een constructie à la de Derde Republiek van de periode 1870-1940. Het lijkt vergeten hoezeer Frankrijk in die jaren een stevige, parlementair geregeerde natie was en allerminst de ‘gekozen monarchie’ van de jaren sinds 1958. Opvallend is dat de bloei van Frankrijk in die jaren in culturele en economische zin alom bewonderd is. Parijs was de wereldhoofdstad van de kunsten. Technologie, innovatie, wetenschap en politieke vernieuwingen stonden voorop. Maar de politiek in die jaren lijkt veel geheel verdwenen uit de nationale herinnering. Sommige politieke leiders waren bepaald kleurrijk. ‘Le Tigre' Georges Clemenceau bleek een onstuitbare oorlogsleider. Raymond Poincaré en Jules Ferry waren enorme persoonlijkheden die het land krachtig richting gaven. En hoe kun je het levensverhaal vergeten van Marguerite Steinheil? Het Frankrijk van de Derde Republiek is misschien in allerlei opzichten een inspiratie voor het experiment van Macron. Want als hij een 'brede poldercoalitie' kan realiseren dan zal de politiek nadrukkelijk parlementair zijn. Dan hangt niet langer alles af van de man in het Élysée, van 'Jupiter' of 'Dieu' zoals presidenten een tikje spottend genoemd werden. Het kan een nieuwe politieke cultuur worden. Een waarin de president meer nationaal symbool dan 'patron' wordt. Misschien een uitermate geschikte rol voor… Kylian Mbappé! *** Verder lezen Résultats des élections législatives 2024 : découvrez les scores du second tour et quel député l'emporte dans votre circonscription *** Verder luisteren 432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand 429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt 419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst 407 - Cruciale Europese verkiezingen 399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke 333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen 302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke 240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV 204 - 14 juli 2021: Op weg naar de Franse presidentsverkiezingen 190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa 45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand 35 - Charles De Gaulle 28 - De relatie Nederland-Frankrijk *** Tijdlijn 00:00:00 – Deel 1 00:26:24 – Deel 2 00:43:27 – Deel 3 01:22:23 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.