15: “Toen hoorde ik het salvo” – de vergeten April-meistakingen van 1943

In deze podcast gaan we tachtig jaar terug in de tijd, naar april/mei 1943. Naar de grootste openlijke staking uit bezet Europa. Ook in Brabant wordt massaal het werk neergelegd. Historicus Loe de Jong omschrijft het als ‘de heldhaftigste dagen in de geschiedenis van ons volk’ en toch wordt daarover zelden gesproken. En dat terwijl de April-meistakingen van 1943 het keerpunt markeren van de Duitse bezetting. Waarom weten we daar zo weinig van? In 1943 stapelen de problemen zich op voor de Duitse bezetter, met onder meer een schrijnend tekort aan arbeidskrachten in het Duitse Rijk. Om dit probleem op te lossen, moeten Nederlandse militairen opnieuw in krijgsgevangenschap om in Duitsland aan de slag te gaan. In grote delen van het land komt men op allerlei manieren in actie: vooral door te staken. Maar de bezetter slaat dit verzet keihard neer en voert veel standrechterlijke executies uit. Margot bespreekt in Vondst van de Maand een brief van burgemeester Smit van Sprang-Capelle waarin hij beschrijft hoe de Duitsers zijn 16-jarige zoon onder schot houden vanwege de stakingen in het dorp. Voor BrabantinBeelden luisteren we naar het emotionele verhaal van een werknemer van Philips die vertelt hoe de staking daar verliep en hoe hij de schoten hoorde van de mensen die werden geëxecuteerd. Het komt uit de documentaire Alleen de herinnering is gebleven uit 1994. De Stem uit het Verleden leest voor uit een dagboek van Alberta van Lelyveld-Vastenouw, een jonge vrouw uit Eindhoven die de sfeer in de stad tijdens deze stakingen beschrijft. Historicus Hans Morssinkhof staat Op het podium omdat hij zich al vele jaren bezighoudt met deze onbekende gebeurtenis tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hans was ook betrokken bij de documentaire Staken op leven en dood, en hij schreef samen met Erik Dijkstra het gelijknamige boek. In Old Case Cold Case stuiten Christian en Marilou op een bijzondere brief, geschreven door een hoofdredacteur van de krant, met tips voor de advocaat van de hoofdverdachte; wie hij ook beslist zou moeten spreken om ‘belangrijke vreemde zaken’ te weten te komen. In Blik uit het BHIC gaat Anton na wat zijn opa’s van de stakingen hebben meegekregen. Reageren? [email protected] Archieven, foto's en sites in deze aflevering: www.bhic.nl/podcast/15 Alles over onze podcast: www.bhic.nl/podcast Muziek bij Stem uit het Verleden: "Comfortable Mystery 3" Kevin MacLeod (incompetech.com) Licensed under Creative Commons: By Attribution 4.0 License http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/